واقعیت این است که استان قم بهعنوان دومین شهر بزرگ مذهبی کشور پس از مشهد هنوز نتوانسته است از ظرفیتهای گردشگری مذهبی و خیل زائران مشتاق زیارت مرقد حضرت فاطمه معصومه (س) و مشتاقان تشرف به مسجد جمکران برای توسعه استفاده کند و در کنار همه کمبودهای جدی در این استان نبود وحدت رویه و عملکرد بین دستگاههای استانی باعث شده است که عظیمترین اجتماع مهدوی در جهان اسلام در سطح مطلوبی از خدمات و امکانات برگزار نشود.
شاید فرهنگ پیادهروی اربعین و مشارکت همه مردم چه در مرزهای ایران و چه در کشور عراق الگوی خوبی برای برگزاری آیین نیمه شعبان باشد چراکه برای پذیرایی و خدمات زائران پیاده اربعین تقریباً شهرداریهای کلانشهرها خصوصاً شهرداری تهران در مرز مهران و شلمچه مستقر میشود و در کنار کمکهای مردمی تلاش میکنند بهترین شرایط را برای مراسم اربعین ایجاد کنند اما در آیین نیمه شعبان تنها دستگاههای استان قم با ظرفیتی محدود به ارائه خدمات میپردازند و این سطح خدمات نتوانسته رضایت مهمانان نیمه شعبان را فراهم کند.
زیرساختهای مسجد جمکران تنها معطوف به جمعیت قم است
روایت خانوادهها و مشکلات آنان از سفر به مسجد جمکران، مسجدی که امروزه به پایگاه مهدویت شیعه مبدل شده و به اذعان بسیاری از مسئولان کارکردی فراملی دارد درحالیکه امکانات و زیرساختهای آن تنها معطوف به جمعیت استان قم است. مطلبی که در گفتوگو با معاون اجرایی مسجد مقدس جمکران بر آن تأکید شده است.
احمد حاجیزاده معتقد است که شیعه دو مناسبت مهم و پرشور در طول سال را تجربه میکند که یکی از آنها اربعین که زنده نگاهداشتن قیام سیدالشهدا(ع) است و دیگری نیمه شعبان که ادای دین به امام زمان(عج) و زنده نگهداشتن مهدویت است.
قم در اجتماع عظیم مهدویت تنهاست
معاون اجرایی مسجد مقدس جمکران با اشاره به مشکلاتی همچون پارکینگ، سرویس بهداشتی، ترافیک، نبود زیرساختهای اقامتی و دیگر مشکلات این مسجد درعینحال بر این مسئله نیز اشاره داشت که قم در مانور بزرگ مهدویت تنهاست.
مشکلات زیرساختی و نبود امکانات اقامتی در مسجد مقدس جمکران در حالی است که این مسجد سالانه نزدیک به ۱۵ میلیون زوار را در زیربنای ۳۷ هکتاری پذیرا است، زیربنایی که بیشتر ساختوسازهای آن بدون بودجه دولتی و بیشتر با کمک و نذورات مردم است و این در حالی است که جایگاه مسجد جمکران به دلیل حساسیت نگاه شیعیان به بحث مهدویت و ظهور کارکردی فراملی داشته و حتی زوار شیعه خارج از کشور نیز حضور در این مسجد را تجربه میکنند.
درهرحال حاجیزاده امکانات موجود را برای زوار ناکافی دانست و ضمن تأکید بر اینکه این مسجد نیازمند ردیف بودجه است از تلاش برای دریافت ردیف بودجهای خبر داد که تاکنون بیثمر مانده است.
معاون اجرایی مسجد مقدس جمکران درعینحال تأکید کرد چنانچه زیرساختهای اقامتی در اطراف مسجد جمکران ساخته و ساماندهی شود و به مسئله اقامت در این مسجد نیز توجه جدی صورت گیرد میتوان میزان ماندگاری زائران را افزایش داد و سفرهای نیمه شعبان تنها به چند ساعت شب عید معطوف نباشد.
مسجد جمکران در پذیرایی از خیل زائران با مشکل مواجه است
معاون عمرانی استاندار قم نیز به مشکلات مسجد مقدس جمکران اشاره و بر این مسئله تأکید کرد که باوجود اقدامات خوبی که طی چند سال اخیر صورت گرفته بازهم وضعیت موجود حداقل نیازهای زوار را تأمین نمیکند.
محسن بهشتی با اشاره به زیرساختهای ضعیف مسجد جمکران، اعتبارات دولتی تزریقشده را نیز در حدی توصیف کرد که کفاف تعمیرات را نیز نمیدهد.
وی ضمن اشاره به توسعه راههای دسترسی و تسهیل در این امر بر این نکته تأکید کرد که تبلیغات و برنامههای فرهنگی و راههای دسترسی سامانیافته که در رفتوآمد زوار تأثیرگذار بوده است اما در کنار آن فکری برای راحتی زواری که به مسجد میآیند نشده و این مسجد در پذیرایی از خیل زائران با مشکل مواجه است.
معاون استاندار قم بابیان اینکه توسعه فرهنگ حملونقل عمومی در قم عملکرد خوبی را به همراه نداشته، تأکید کرد که بهعنوانمثال در شب نیمه شعبان بسیاری از قمیها با ماشین شخصی به جمکران میروند که همین نکته ترافیک مسیرهای منتهی به این مسجد را چند برابر میکند.
مسیرهای بلوار انتظار، بلوار ظهور و بلوار پیامبر اعظم (ص) ازجمله مسیرهایی است که توسط زوار برای سفر به مسجد جمکران انتخاب میشود و این در حالی است که در این مسیرها امکاناتی رفاهی و اقامتی چندانی وجود ندارد و بلوار پیامبر اعظم(ص) که یکی از کارکردهای آن ساخت زیرساختهای اقامتی برای زوار بود همچنان به بیابانی برهوت میماند درحالیکه در طراحی این بلوار ساخت ۲۷ هزار تخت اقامتی پیشبینیشده و هنوز بعد از سه سال از بازگشایی آن هیچگونه ساخت و سازی در این زمینه مشاهده نمیشود.
بهشتی در کنار سایر کمبودهای مسجد جمکران در پذیرایی از زائران به مسئله مهم دیگری اشاره میکند، فضای سبز که نبود آن بخصوص در فصل تابستان که فصل تعطیلات و سفرهاست منظره خوبی را در اطراف مسجد ایجاد نکرده است.
مسجد جمکران نیازمند طرح جامع بلند مدت و کوتاه مدت است
وی مسجد جمکران را نیازمند طرح جامع بلندمدت و کوتاهمدت دانست و بر این نکته اذعان کرد که با اعتبارات استانی و بدون کمک دولت و اعتبار ملی دائم و ردیف بودجه مشخص مشکلات این مسجد حل نمیشود.
معاون عمرانی استاندار قم درعینحال بر این مسئله نیز تأکید داشت که زوار جمکران دیگر معطوف به شبهای سهشنبه و روزهای آخر هفته نیست بلکه شرایط بهگونهای شده که در تمامی روزهای هفته شاهد حضور زوار در این مسجد هستیم که وظیفه استقبال و تأمین زیرساخت برای حضور آنان باید جزو اولویتها باشد.
جمکران مسجدی است که هزار سال پیش با خواب شیخ عفیف صالح حسن بن مثله جمکران در متراژ ۸۶ متر در روستایی با همین عنوان بنا شد، مسجدی که ساخت آن با دستور مستقیم امام عصر(عج)، بوده و امروز میعادگاه منتظران و امیدواران ظهور است، ظهوری که دل شیعیان را همواره امیدوار نگاه میدارد تا شبهای سهشنبه و روزهای جمعه و ایام نیمه شعبان خیل زائران را روانه این مکان کند تا امیدواری و دعای ظهور را با یکدیگر زمزمه کنند.
ما نیز امیدواریم روزی فرا برسد که هیچیک از زائران پایگاه مهدویت جهان تشیع برای دعا و زیارت با سختی مواجه نشوند و همانطور که کارکرد این مسجد ملی و حتی فراملی است، امکانات آن نیز همینگونه دیده و ساختوساز شود.